Travma ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?

Travma ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?

Travma, bireyin fiziksel, duygusal veya psikolojik olarak aşırı düzeyde zorlandığı ve başa çıkmakta güçlük çektiği olaylar sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Travmatik olaylar, kişinin güvenlik hissini sarsabilir ve uzun vadeli psikolojik etkiler bırakabilir. Kazalar, doğal afetler, savaş, istismar, ihmal ve şiddet gibi olaylar travmaya yol açabilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedir?

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), bireyin yaşadığı travmatik bir olay sonrasında yoğun kaygı, kabuslar, flashbackler (olayı yeniden yaşama hissi), kaçınma davranışları ve aşırı uyarılmışlık gibi belirtiler göstermesiyle karakterize edilen bir ruh sağlığı bozukluğudur. Kişi, travmatik olayın üzerinden uzun zaman geçmesine rağmen hala olayı yaşıyormuş gibi hissedebilir ve günlük yaşamda işlevsellik kaybı yaşayabilir.

Cinsel İstismar ve Travma

Cinsel istismar, bireyin rızası olmadan maruz kaldığı her türlü cinsel eylemi kapsayan bir durumdur. Cinsel istismar mağdurları, ciddi travmatik etkiler yaşayabilir ve bu etkiler, uzun vadede kaygı bozuklukları, depresyon, dissosiyatif bozukluklar ve özgüven kaybı gibi çeşitli psikolojik sorunlara yol açabilir. Cinsel istismara uğrayan bireylerin yaşadığı travma, genellikle derin bir güven kaybına, benlik algısında bozulmaya ve yoğun utanç duygularına sebep olabilir.

Kurban, Zalim, Kurtarıcı ve İzleyici Rolleri

Travmatik olaylarda bireyler genellikle farklı roller üstlenebilir:

• Kurban: Travmatik olayın doğrudan mağduru olan kişidir. Travma sonrası suçluluk, utanç, korku ve çaresizlik hissedebilir.

• Zalim: Travmatik eylemi gerçekleştiren kişidir. Genellikle güç ve kontrol arzusuyla hareket eder.

• Kurtarıcı: Kurbanı savunmaya çalışan, onu koruma rolünü üstlenen kişidir. Bu rol bazen sağlıklı bir destek anlamına gelse de bazen bağımlılık ve aşırı korumacılığa neden olabilir.

• İzleyici: Travmatik olay karşısında pasif kalan veya müdahale etmeyen kişidir. İzleyici konumundaki bireyler de bazen suçluluk ve çaresizlik hissedebilir.

Ego Psikologları Travmayı Nasıl Açıklar?

Ego psikologları, travmayı bireyin ego savunma mekanizmaları çerçevesinde değerlendirir. Freud’un psikanalitik teorisine dayanan ego psikolojisi, travmanın ego’nun başa çıkma mekanizmalarını zorlayan bir deneyim olduğunu öne sürer. Ego psikologlarına göre, travma sonrasında birey çeşitli savunma mekanizmaları (bastırma, inkar, yansıtma, bölme) geliştirerek başa çıkmaya çalışır. Eğer bu mekanizmalar yetersiz kalırsa, kişi yoğun anksiyete, dissosiyasyon veya depresyon gibi psikolojik tepkiler gösterebilir.

Disosiasyon ve Disosyatif Kimlik Bozukluğu Nedir?

Disosiasyon, kişinin travmaya karşı bir savunma mekanizması olarak bilinç düzeyinde kopukluk yaşamasıdır. Birey, kendini olaylardan ayrılmış gibi hissedebilir, zaman zaman olayları hatırlamakta güçlük çekebilir ya da gerçeklikle bağlantısını kaybedebilir.

Disosyatif Kimlik Bozukluğu (DKB) ise ağır travmalar sonucunda bireyin birden fazla kimlik geliştirmesiyle ortaya çıkan bir bozukluktur. DKB’si olan bireyler, farklı kimlikler arasında geçiş yapabilir, kendilerini belirli zaman dilimlerinde farklı biri gibi hissedebilir ve hafıza kaybı yaşayabilirler. Bu bozukluk genellikle çocukluk döneminde şiddetli istismar ve ihmal sonrası gelişir.

Travma Nasıl Tedavi Edilir?

Travma tedavisi, bireyin yaşadığı travmanın etkilerini azaltmayı ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmesini amaçlar. Travma tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Travmaya bağlı olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi hedefler.

• Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): Travmatik anıları yeniden işlemleyerek semptomları azaltmayı amaçlayan bir yöntemdir.

• Duygusal Düzenleme Teknikleri: Mindfulness, nefes egzersizleri ve gevşeme teknikleri, travma sonrası stresi yönetmede etkilidir.

• İlaç Tedavisi: Şiddetli vakalarda, psikiyatristler tarafından reçete edilen ilaçlar semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.

EMDR Travmada Ne Kadar Etkilidir?

EMDR, travma tedavisinde oldukça etkili bir yöntem olarak kabul edilir. Bu terapi yöntemi, travmatik anıların beyindeki işlenmesini sağlayarak bireyin olaya karşı verdiği olumsuz tepkileri azaltır. EMDR sayesinde birey, travmatik olayları yeniden hatırladığında yoğun stres ve kaygı hissetmek yerine, daha sağlıklı bir bakış açısı geliştirebilir. Bilimsel çalışmalar, EMDR'nin TSSB semptomlarını önemli ölçüde azalttığını ve bazı vakalarda tamamen ortadan kaldırdığını göstermektedir.

Kadıköy Öznelerarası Psikoloji’de Travma Terapisi

Kadıköy’de hizmet veren Öznelerarası Psikoloji olarak, travma ile başa çıkmak isteyen bireylere uzman psikologlarımızla profesyonel destek sunuyoruz. Travma sonrası stres bozukluğu, cinsel istismar sonrası rehabilitasyon, dissosiyatif bozukluklar ve diğer travma temelli rahatsızlıklarda Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), EMDR, şema terapi ve psikodinamik terapi gibi kanıta dayalı yöntemlerle danışanlarımıza yardımcı oluyoruz.

Eğer siz de travma ile mücadele ediyorsanız veya bir yakınınıza destek olmak istiyorsanız, bizimle iletişime geçebilir, Kadıköy’deki merkezimizde profesyonel psikolojik destek alabilirsiniz. Sağlıklı bir zihinsel iyilik hali için ilk adımı atın ve kendinize bu iyiliği yapın!